راهنمای قراردادهای هوشمند برای مبتدیان

قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری است که هدف آن تسهیل، تایید یا تحمیل یک مذاکره یا انجام یک قرارداد به صورت دیجیتالی است. قراردادهای هوشمند امکان انجام معاملات مطمئن بدون حضور اشخاص ثالث را فراهم می­کنند.

یکی از بهترین ویژگی­های بلاک­چین این است که چون بلاک­چین یک سیستم غیرمتمرکز است که بین تمام طرفین مجاز وجود دارد، لذا نیازی به پرداخت پول به واسطه­ها (دلالان) نیست و این باعث صرفه­جویی در وقت شما و حل تعارضات می­شود. بلاک­چین­ها مشکلات خاص خود را دارند، ولی آنها بدون شک سریع­تر، ارزان­تر و مطمئن­تر از سیستم­های معمولی هستند و به همین دلیل است که بانکها و دولتها به بلاک­چین­ها روی آورده­اند. در سال 1994یک پژوهشگر حقوقی و رمزنویس به نام نیک زابو (Nick Szabo) متوجه شد که می­توان از دفتر ثبت نامتمرکز برای قراردادهای هوشمند استفاده نمود، قراردادهایی که از آن­ها با عناوین  دیگری همچون قراردادهای خوداجرا، قراردادهای بلاک­چینی یا  قراردادهای دیجیتالی نام برده می­شود. در  این روش، ابتدا قرارداد را به کدهای کامپیوتری تبدیل می­کنند و سپس آن را در سیستم ذخیره  و تکثیر می­نمایند. این قراردادها تحت نظارت شبکه­ای از کامپیوترها هستند که بلاک­چین را اجرا می­کنند. این رویه باعث پربازده شدن دفتر ثبت­هایی از قبیل انتقال پول و دریافت کالا یا خدمات می­شود.

قراردادهای  هوشمند چه هستند؟

قراردادهای هوشمند به شما در مبادلۀ پول، اموال، سهام­ها یا  هر چیز با ارزشی که داریند با یک روش  شفاف و به دور از هرگونه تعارضی کمک می­کنند و در عین حال خدمات واسطه­ها را  نیز حذف می­کنند. بهترین روش برای توصیف قراردادهای هوشمند این است که این قراردادها را با ماشین وندینگ ( دستگاه  فروش خودکار)  مقایسه کنید. در حالت عادی وقتی می­خواهید کار قانونی انجام دهید، معمولاً نزد یک وکیل یا دفتر اسناد رسمی می­روید و پس از پرداخت دستمزد آنها منتظر می­مانید تا اسناد را آماده کنند و به شما تحویل دهند. اما در روش قرارداد هوشمند کافی است یک بیت­کوین درون ماشین وندینگ (یعنی دفتر ثبت) بیاندازید تا سند امانی، گواهینامۀ راننگی یا هر چیزی که خواسته بودید برای شما ارسال شود. قراردادهای هوشمند علاوه بر اینکه قوانین و جریمه­های مربوط به هر توافق­نامه را درست همانند قراردادهای معمولی تعریف  می­کنند، این تعهدات و الزامات را به صورت خودکار به اجرا نیز درمی­آورند. اگر به دنبال تعریف دقیق­تر قراردادهای هوشمند هستید، لطفاً به دوره­های آموزش ساخت بلاک­چین­های ما در مورد قراردادهای هوشمند سر بزنید.

همان­طورکه ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، برنامه­نویس 22 سالۀ اتریوم، چندی پیش در نشست  بلاک­چین دی سی توضیح داده است، ساز و کار قرارداد هوشمند به صورتی است که می­توان یک دارایی یا  ارز را به یک برنامه انتقال داد و برنامه­ای که با این کد کار می­کند در آینده به صورت خودکار شرایط را اعتبارسنجی می­کند و به طور اتوماتیک تصمیم می­گیرد که دارایی­های مورد نظر به چه کسی تعلق بگیرد و یا  اینکه باید بلافاصله به فرد یا افرادی که آن را ارسال کرده­اند، عودت داده شود یا ترکیبی از این دو حالت. در عین حال، دفتر ثبت نامتمرکز نیز مجموعه اسنادی را ذخیره و تکثیر می­کند که امنیت و مصونیت و تغییرناپذیری دارایی­ها را تضمین می­کنند.

مثال

فرض کنید شما آپارتمانی را از من اجاره می­کنید. شما می­توانید با پرداخت ارز  دیجیتال این کار را از طریق بلاک­چین انجام دهید. در این صورت، شما  یک رسید دریافت خواهید کرد که در قرارداد مجازی بین ما نگهداری خواهد شد؛ من به شما کلید ورود دیجیتالی خواهم داد و این کلید همراه با یک تاریخ مشخص به دست شما خواهد رسید. اگر کلید به موقع به دستتان نرسد، بلاک­چین وجه را به شما عودت خواهد داد. اگر کلید را قبل از تاریخ اجاره­نامه ارسال کنم، هنگامی که به تاریخ مورد نظر برسیم، سیستم خود به خود اجاره را برای من و کلید را برای شما  آزاد می­کند. این سیستم با منطق “اگر-در آن صورت” عمل می­کند و صدها نفر شاهد کار آن هستند، لذا می­توانید از بی­نقص بودن این رویه مطمئن باشید. اگر من کلید را به شما  بدهم، حتماً پولم را خواهم گرفت. اگر شما مقدار مشخصی پول را به صورت بیت­کوین پرداخت کنید، کلید را تحویل خواهید گرفت. این سند پس از پایان یافتن دوره خود به خود لغو می­شود و هیچ یک از ما بدون آگاهی طرفین نمی­توانیم در کد دخالت کنیم زیرا  تمامی شرکت­کنندگان به طور همزمان مطلع خواهند شد. قراردادهای هوشمند در همه نوع  شرایطی از امور مالی گرفته تا پرداخت حق بیمه، نقض قرارداد، قوانین مالکیتی، اِعمال اعتبارات، خدمات مالی، رویه­های حقوقی و توافق­نامه­های تامین مالی عمومی قابل استفاده هستند.

نمونۀ یک قرارداد هوشمند

در زیر، کدهای مربوط به یک قرارداد هوشمند ساده را مشاهده می­کنید که در بلاک­چین اتریوم نوشته شده است. قراردادها را می­توان در هر بلاک­چینی کدنویسی کرد اما معمولاً از اتریوم استفاده می­شود، زیرا از قابلیت پردازش نامحدود برخوردار است.

مثالی از قرارداد هوشمند بر اساس اتریوم.

منبع: https: //www.ethereum.org/token

این  قرارداد هوشمند تصریح می­کند که ایجادکنندۀ  قرارداد باید ده هزار بیت­کوین (10000 BTCS )  دریافت کند؛ این قرارداد به هر کسی که در حساب  خود بیت­کوینِ لازم را داشته باشد اجازه می­دهد که آن را به دیگران بدهد..

در اینجا متوجه خواهید شد که چگونه می­توانید از قراردادهای هوشمند استفاده کنید.

جری کومو (Jerry Cuomo) معاون فناوری­های بلاک­چین شرکت IBM معتقد است که می­توان از قراردادهای هوشمند در تمامی موارد از خدمات مالی گرفته تا خدمات درمانی و بیمه استفاده نمود. در اینجا به چند مثال از قراردادهای هوشمند اشاره می­کنیم:

دولت

دست­اندرکاران انتخابات بر این باورند که نفوذ به سیستم رای­گیری کشور کاری بی­اندازه سخت و دشوار است، با  این حال اگر از قراردادهای هوشمند استفاده کنیم، می­توانیم سطح امنیت سیستم را به میزان نامحدودی افزایش دهیم و همۀ نگرانی­ها را برطرف نماییم. اگر رای­ها زیر چتر حمایتی دفتر ثبت قرار گیرند، برای دسترسی به آنها باید ابتدا آنها را رمزگشایی کرد و این فرآیند به توان محاسباتی فوق­العاده زیادی نیاز دارد. هیچ­کس چنین توان محاسباتی را در اختیار ندارد، بنابراین فقط خدا می­تواند چنین سیستمی را هک کند! افزون براین، قراردادهای هوشمند می­توانند شمار رای دهندگان را افزایش دهند و افراد بی­میل را به رای دادن راغب کنند. بیشتر بی­میلی افراد ناشی از سیستم­های ناکارآمدی است که افراد را مجبور می­کند در صف بایستند، هویت خود را اعلام کنند و فرم­های مختلفی را پر نمایند. با وجود قراردادهای هوشمند، داوطلبان می­توانند به شکل آنلاین رای دهند و در نتیجه تعداد زیادی از مردم به رای دادن برای تعیین آیندۀ خود روی می­آورند.

مدیریت

بلاک­چین علاوه بر ارائۀ یک دفتر ثبت به عنوان یک منبع مطمئن، با پشتوانۀ دقت، شفافیت و ماهیت خودکار خود بسیاری از موانع احتمالی که بر سر راه ارتباطات و جریان کاری  وجود دارند را نیز برطرف می­سازد. در حالت عادی، عملیات­های تجاری با رفت و برگشت­هایی همراه هستند و انجام آنها مستلزم انتظار برای تایید اسناد و حل مسائل داخلی و خارجی می­باشد. دفتر ثبت بلاک­چین این رویۀ پیچیده را آسان می­سازد. همچنین، با وجود این ابزار دیگر خبری از اختلافات رایج در فرآیندهای کاری مستقل نیست؛ اختلافاتی که گاه به شکایت­های پر هزینه منجر می­شوند و حل و فصل آنها به زمان زیادی نیاز دارد.

تاریخچۀ یک مثال موردی

در سال  2015، شرکت سپرده و تسویۀ مالی (DTCC) برای پردازش بیش از 1.5 میلیون دلار اوراق بهادار از یک دفتر ثبت بلاک­چین استفاده کرد. این پردازش شامل 345  میلیون تراکنش بود.

زنجیرۀ تامین

قراردادهای هوشمند بر اساس منطق” اگر- در آن صورت” کار می­کنند؛ از این رو، به گفتۀ جف گارزیک  (Jeff Garzik) ، UPS می­تواند قراردادی را اجرا کند که می­گوید: “اگر در یک بازار در  حال ظهور و توسعه، من در این مکان پولی را تحویل بگیرم، آنگاه (محصول) دیگر در تعداد بسیار زیادی به زنجیرۀ عرضه می­پیوندد و با فعال کردن یک عرضه کننده، آیتم دیگری به وجود می­آورد زیرا آیتم موجود در آن بازارِ در حال توسعه تحویل داده شده است”. در اغلب موارد، زنجیره­های عرضه به خاطر سیستم­های مبتنی بر کاغذ دچار کندی می­شوند و فرم­ها به منظور تایید شدن باید از مجراهای متعددی بگذرند و این رویه احتمال سوء استفاده و کلاهبرداری را افزایش خواهد داد. بلاک­چین با  ایجاد یک نسخۀ دیجیتالی امن و قابل دسترسی برای همۀ طرفین در زنجیرۀ تامین، این خطر را برطرف می­سازد و تمامی امور و پرداخت­ها را خودکار می­سازد.

تاریجچۀ یک مثال موردی

بانک بارکلی (Barclays corporate  Bank)  به منظور ثبت تغییر در مالکیت و خودکار ساختن نقل و انتقالات پول به دیگر موسسات از قراردادهای هوشمند استفاده می­کند.

اتومبیل

بدون شک ما در مسیر پیشرفت و تبدیل شدن از مهره­دارانی پساانسانی و عقب افتاده به ربات­های فوق هوشمند قرار داریم. آینده­ای را تصور کنید که در آن همه چیز به طور خودکار انجام می­شود. کمپانی گوگل با تلفن­های هوشمند، عینکهای هوشمند و حتی ماشین­های هوشمند خود دارد ما را به سمت این آینده سوق می­دهد. درست در همین جاست که قراردادهای هوشمند به کار می­آیند. یکی از نمونه­های آن، خودروهای خودران و خودپارک­شو هستند. قراردادهای هوشمند در این زمینه می­توانند ابزاری ایجاد کنند که در صورت تصادف مشخص کند چه کسی مقصر بوده است؛ سنسور یا راننده و یا هر احتمال ممکن دیگر. شرکتهای بیمۀ خودرو به کمک قراردادهای هوشمند می­توانند بر اساس مکان و شرایط استفادۀ مشتریان خود از خودرو، میزان خسارت را محاسبه کنند.

املاک و مستغلات

با استفاده از قراردادهای هوشمند می­توان پول بیشتری به دست آورد. معمولاً اگر  بخواهید آپارتمان خود را به کسی اجاره دهید باید به یک واسطه مانند سایت­های تبلیغاتی یا روزنامه حق­الزحمه بپردازید و پس از یافتن اجاره کننده باید به کس دیگری کارمزد بدهید تا تایید کند که شما پول اجاره را گرفته­اید و رویۀ معمول طی شده است. دفتر ثبت همۀ این هزینه­ها را از بین می­برد. تنها کافی است با بیت­کوین مقداری  پول بپردازید و قرارداد خود را در دفتر ثبت (به صورت کد) وارد نمایید. همه شاهد این اتفاق هستند و شما آن را به صورت اتوماتیک انجام می­دهید. دلالان، بنگاهداران املاک، وام­دهندگانِ سخت و همۀ کسانی که با مایملک سر و کار دارند از این شرایط سود خواهند برد.

خدمات درمانی

می­توان پرونده­های درمان شخصی افراد را با  یک کد در بلاک­چین ذخیره کرد و برای آنها یک کلید خصوصی ساخت تا صرفاً افراد مشخص بتوانند به این اسناد دسترسی پیدا کنند. با همین استراتژی می­توان اطمینان حاصل کرد که تحقیقات کاملاً مطابق با قوانین HIPAA انجام می­شوند (یعنی به صورت امن و محرمانه). می­توان قبض جراحی­ها  را در بلاک­چین ذخیره کرد تا به صورت خودکار به عنوان اثباتِ تحویل  برای شرکتهای بیمه ارسال شود. افزون بر این، می­توان از خود دفتر ثبت به عنوان مرجع مدیریت کلی  خدمات درمانی استفاده کرد و مسائلی همچون نظارت بر داروها، رعایت مقررات،  نتایج آزمایش­ها و عرضۀ خدمات درمانی را مدیریت نمود.