آیا قیمت سهام در بورس رابطه ای با سود دوره ای شرکت دارد.این مقاله بیشتر یک سوال ذهنی اقتصادی ریاضی را برای تحلیل‌گران و پژوهش‌گران اقتصاد مالی طرح می‌کند. صورت مساله این است
می‌دانیم که سود دوره‌ای سهام شرکت‌ها (EPS) به دلایل مختلف، مثل چرخه‌های تجاری، تغییرات قیمت جهانی محصول یا مواد اولیه، تغییرات مدیریت و …، بالا و پایین می‌رود. فرض کنید شرکت الف (مثلا یک شرکت نفتی یا معدنی) امسال با ۲۵ درصد افت EPS مواجه شده است و این اطلاعات «جدید» (یعنی پیش‌خور نشده) همین الان به بازار رسیده است. سوال این است که با فرض ثابت بودن بقیه عوامل، «قیمت سهام» این شرکت در واکنش به این ۲۵ درصد تغییر سود سهام چه قدر باید تغییر کند؟ آیا می‌توانید سناریوهای مختلفی را فکر کنید که در آن
الف: قیمت سهام شرکت هم دقیقا ۲۵ درصد افت می‌کند.
ب: قیمت سهام شرکت افت می‌کند ولی کم‌تر از ۲۵ درصد.
پ: با وجود افت EPS، قیمت سهام در واکنش به نتایج این دوره اصلا تغییر نمی‌کند!.
ت: قیمت سهام بیش از ۲۵ درصد افت می‌کند.
هر چهار حالت فوق در واقعیت قابل تحقق و مشاهده است که منظور توضیحات مبتنی بر «واکنش‌های رفتاری یا احساسی» نیست و در یک چارچوب قیمت گذاری عقلانی و ریاضی بر مبنای فاندامنتال‌های شرکت صحبت می‌کنیم. به نظرتان چه مدلی از رفتار دینامیکی EPS می‌تواند هر کدام از چهار حالتی که گفتیم را توضیح بدهد؟
سوال این بود که اگر EPS شرکت ۲۵ درصد افت تحت چه شرایطی قیمت سهام هم همین قدر یا بیشتر یا کم‌تر افت می‌کند؟ چهار حالت را تفکیک کردیم.
الف) قیمت سهام هم دقیقا ۲۵ درصد افت کند: این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که اثر هر شوکی به فرآیند تصادفی دائمی باشد. یعنی اگر قیمت محصول امسال ۲۵ درصد افت کرد، انتظار ما از همه سودهای آینده دقیقا به اندازه ۲۵ درصد پایین بیاید، در نتیجه کل انتگرال ۲۵ درصد کم می‌شود (به زبان ریاضی یک ساختار مارکوفی). مثلا نرخ ارز معمولا رفتار نزدیک به این حالت دارد. در نتیجه اگر سود یک شرکتی وابسته به درآمد ارزی باشد، قیمت سهام آن در بازار محلی به شوک‌های نرخ ارز واکنش یک به یک نشان می‌دهد.
ب) قیمت سهام کم‌تر از ۲۵ درصد افت کند: این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که اثر شوک پس از چند دوره کم‌کم خنثی شود و انتظار ما از سودهای آینده در بلندمدت روی مقدار قبلی بماند. (به زبان ریاضی فرآیند بازگشت به میانگین).مثلا قیمت حقیقی مسکن در خیلی نقاط دنیا حالت بازگشت به میانگین دارد و یک شوک موقت در بلندمدت میرا خواهد شد. حال سهام یک شرکت مستغلات مقداری به تغییرات قیمت مسکن واکنش می‌دهد ولی واکنش کم‌تر از یک به یک است چون فقط تعدادی از اعداد داخل میانگین وزنی تغییر می‌کنند و بقیه نسبتا ثابت می‌مانند.
پ) با وجود افت سود امسال، قیمت سهام تغییر نکند: این در صنایعی است که سودهای سال‌های مختلف از هم مستقل هستند (به زبان ریاضی i.i.d ). این در صنایعی است که بالا و پایین رفتن سود ناشی از شوک‌هایی مثل آب و هوا، آفت، حوادث طبیعی، بیماری‌ها و امثال آن باشد. مثلا در صنعت توریسم، شوک ناشی از حوادث طبیعی ممکن است سود یک سال را خیلی کم کند ولی انتظار ما از سودهای سال‌های آینده را تغییر نمی‌دهد. این شبیه این است که در میانگین‌گیری از تعداد زیاد عدد، فقط یکی را تغییر بدهیم و به بقیه دست نزنیم. میانگین وزنی (یعنی قیمت سهام) تغییر خاصی نخواهد کرد.
ت) قیمت سهام حتی بیشتر از سود افت کند: این حالتی است که شوکی به «نرخ رشد» (و نه سطح) جریان سود‌ها در طول زمان خورده است. وقتی شوک به نرخ رشد باشد یعنی کل جریان سودهای آینده کم‌کم مسیر جدیدی را در پیش می‌گیرد که اثر آن‌هم در طول زمان بیشتر و بیشتر نمایان خواهد شد. در این حالت مشاهده یک شوک، خبر از تغییرات اساسی‌تر و عمیق‌تر در آینده است و در نتیجه واکنش قیمت سهام شدیدتر از تغییرات سود یک سال است.
نویسنده دکتر حامد قدوسی
برای مطالعه بیشتر می توانید به بخش مقالات آموزشی سایت در زمینه آموزش سرمایه گذاری مراجعه کنید
