بالا و پایین بازار سهام آمریکا

قیمت سهام‌ها در آمریکا به بالاترین میزان خود رسیده است. در این مطلب آنچه باعث توقف 12 بول‌ران اخیر شده را بررسی خواهیم کرد

قیمت سهام‌های آمریکا به بالاترین مقدار خود در تاریخ این کشور رسیده است زیرا قدیمی‌ترین بازار گاوی در تاریخ آمریکا همچنان به رکوردشکنی موسوم به بول رانینگ ادامه می‌دهد (خبرگزاری سی‌ان‌ان بیزینس)

توضیح مترجم: بول رانینگ شرایطی است که قیمت‌ها روند صعودی مداوم را تجربه می‌کنند.

این دوران خوب تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

این فقط یک حدس است ولی عمر بازارهای گاوی و توسعه‌ اقتصادی هیچ‌گاه به سر نخواهد آمد. مضیقه‌های اعتباری، عدم قطعیت سیاسی، جنگ‌‌ها و سفته‌بازی‌های معمول باعث پایان بازارهای گاوی گذشته شدند.

شاخص سهام S&P500 در عرض 121 ماه و پس از رسیدن به پایین‌ترین مقدار خود در زمان رکود بزرگ در مارس 2009 به میزان 334% رسیده است. بازارهای گاوی زمانی پدیدار می‌شوند که قیمت سهام‌ها حداقل به 20 درصد آخرین قیمت کمینه خود می‌رسند. به گفتۀ هاوارد سیلوربلات، تحلیل‌گر سرشناس شاخص‌های داو جانز و S&P، این اتفاق از زمان رکود بزرگ تا کنون 12 بار برای بازار سهام S&P500 افتاده است.

در ادامه بررسی خواهیم کرد که هر یک از این بازارها چگونه به پایان خود رسیدند.

13 بازار گاوی تاریخی

بازارهای گاوی زمانی پدیدار می‌شوند که قیمت سهام‌ها به 20 درصد بالاتر از پائین‌ترین ارزش (ارزش کمینه) خود برسند؛ چنین شرایطی از زمان رکود بزرگ تا به امروز 13 بار رخ داده‌اند.

 1932 تا 1937: احیای اقتصادی پس از رکود بزرگ

چند سال طول کشید تا بازارهای مالی توانستند احیای اقتصادی خود را پس از رکود بزرگ، عمیق‌ترین رکود اقتصادی در تاریخ آمریکای مدرن، آغاز کنند. شاخص قیمت مرکب، پیش‌نیاز شاخص S&P500، از سپتامبر 1929 تا ژوئن 1932 تا میزان 86 درصد سقوط کرد، اما پس از این رکود در پنج سال بعد به مقدار 325% احیا شد.

بازار گاوی تا حدی از سوی برنامۀ نیو دیل فرانکلین روزولت، رئیس جمهور آمریکا، حمایت می‌شد که برنامه‌هایی که هزینه‌های گزاف آن‌ها بر عهدۀ دولت بود را به راه انداخته بود تا اقتصاد آمریکا به ثبات برسد. اما روزولت چهار سال بعد این برنامه‌ها را رها کرد. او با کم کردن مخارج دولت سعی کرد بودجه را متعادل سازد. در آن زمان، فدرال رزرو یا بانک مرکزی آمریکا خط‌مشی‌های پس‌انداز شدید خود را به بانک‌ها تحمیل می‌‌‌کرد. اقتصاد آمریکا رو به سقوط بود. اقتصاد آمریکا هنوز کاملاً از رکود بزرگ جان سالم به در نبرده بود و سیاست مالی و پولی سخت منجر به رکود دوچاله‌ای (مضاعف) شد که به رکود زمان روزولت معروف است.

از مارس 1937 تا آوریل 1942 قیمت سهام‌ها تا 60% سقوط کرد.

مردان بیکاری که مشغول خوردن سوپ و نان در یک کافه‌تریا در حوالی سال 1935 هستند.

1942 تا 1946: جنگ جهانی دوم محرک فعالیت اقتصادی بوده است

ایالات متحدۀ آمریکا در دسامبر 1941 پس از حملۀ هواپیماهای بمب‌افکن ژاپنی به بندر پرل هاربر وارد جنگ جهانی دوم شد. کارخانجات آمریکایی به تولید تانک‌ها، مسلسل‌ها و هواپیماهای جنگنده روی آوردند. زنانی که قبلاً از کار کردن بیرون از خانه منع می‌شدند، حالا به مشاغل تولیدی روی آورده بودند زیرا مردان به خارج از کشور جهت مبارزه با دشمن اعزام شده بودند. شاخص S&P500 به لطف جنگ از آوریل 1942 تا می 1946 به 158% رسیده بود

این رشد ناگهانی اقتصادی پایدار نبود. آمریکایی‌ها در نهایت مخارج خود را کاهش و نرخ تولید خود را افزایش دادند و این امر موجب ایجاد یک رکود اقتصادی کوچک شد که به رکود موجودی انبار معروف است. شاخص S&P500 از می 1946 تا ژوئن 1949 تا 30% سقوط کرد.

کارگران این کارخانه در سال 1942 موتورهای مرلین را که در بمب‌افکن‌ها و هواپیمای جنگنده به کار می‌رفتند، تمیز می‌کردند.

1949 تا 1956: رونق‌های اقتصادی پس از جنگ

پس از اینکه جنگ به پایان رسید، عصر رونق اقتصادی در ایالات متحده آغاز شد. دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور آمریکا، بر متعادل ساختن بودجۀ فدرال تمرکز کرد. مصرف‌گرایی رونق گرفت و با ایدۀ “رویای آمریکایی” و آرمان‌شهر به اوج خود رسید و با مجهز شدن هر خانواده به یک خودرو و یک دستگاه تلویزیون، کامل شد. آمریکایی‌ها صاحب فرزندان بیشتری شدند و این نیز موجب شکل‌گیری نسل بیبی‌بومرها شد (نسل انفجار جمعیت در آمریکا). شاخص S&P500 از ژوئن 1949 تا آگوست 1956 به 266% رسید.

بازار سهام آنقدر رونق گرفته بود که قانون‌گذاران در سال 1955 می‌ترسیدند شرایط این بازار نیز مانند رکود 1929 به پایان برسد. کمیتۀ بانکداری مجلس سنا یک بازپرسی “دوستانه” در بازار سهام را شروع کرد تا متوجه شود که آیا بازار سهام به تصویب مقررات جدیدی نیاز دارد یا خیر. در همان سال، رئیس فدرال رزرو، ویلیام مک‌کنزی مارتین، یک سخنرانی معروف  انجام داد که بانک مرکزی را به اسکورت دختران جوان در بزم‌های شبانه تشبیه کرده بود که باید “جام شراب” را زمانی که بزم شبانه گرم می‌شد، پر می‌کرد.

بانک مرکزی نرخ‌های بهره را افزایش داد و در نتیجه سرعت رشد اقتصادی پایین آمد. بحران کانال سوئز و حملۀ شوروری به مجارستان عدم قطعیتی که تقویت‌کنندۀ بازار خرسی کوچک آن زمان بود را دو چندان کرد. شاخص S&P500 از اگوست 1956 تا اکتبر 1957 تا 22% سقوط کرد.

یک خانوادۀ آمریکایی که در حیاط منزلشان در لوس‌آنجلس در سال 1952 ژست گرفته‌اند.

1957 تا 1961: افزایش نرخ تولید به واسطۀ جنگ سرد

اتحاد جماهیر شوروری در سال 1957 اولین ماهوارۀ ساخت بشر به نام اسپوتنیک را به مدار زمین ارسال کرد. قیمت سهام‌های آمریکا کاهش یافت زیرا رهبران آمریکایی نگران بودند که کشورشان در جنگ سرد شکست بخورد. اما پس از یک بازار خرسی کوتاه مدت، شاخص S&P500 تقریباً یک رشد چهار ساله را تجربه کرد و رشد آن از اکتبر 1957 تا دسامبر 1961 به 86% رسید.

دور از انتظار نبود که بازار گاوی سرانجام ناکام شود. وارن بافت جوان در آن دوره چنین گفت:”قیمت سهام‌ها با سرعت نسبتاً بالایی افزایش یافته است ولی درآمدهای شرکتی افزایش نیافته‌اند. سودهای سهام افزایش نیافته‌اند”.

به عبارت دیگر، در ارزش سهام‌ها اغراق شده بود و یک حباب قیمتی وجود داشت؛ سقوط قیمت سهام قابل پیش‌بینی بود. قیمت سهام‌ها از دسامبر 1961 تا ژوئن 1962 سقوط کرده بود.

نیکیتا خروشچوف، وسط، کسی که شوروری را در اولین دوره از جنگ سرد هدایت می‌کرد، مقابل مدل اسپوتنیک 3 ایستاده است.

1962 تا 1966: هدف JFK این بود که آمریکا یک مرتبه دیگر به حرکت درآید

جان کندی در مبارزات انتخابات ریاست جمهوری قول داده بود که “آمریکا را دوباره به حرکت در خواهد آورد”، اما پس از این که در سال 1961 به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، تنش‌ها بین رئیس جمهور و صنایع فولاد شعله‌ور شدند و نتیجۀ آن، به وجود آمدن یک بازار خرسی مختصر به نام “لغزش کندی” شد. قیمت سهام‌ها دوباره در سال 1962 به اوج خود رسیدند.

سپس در سال 1963 پس از ترور جان کندی ترس از بازار گاوی همه جا را فرا گرفت. شاخص S&P500 در همان روز یکباره تقریباً تا 3% سقوط کرد و تمام معاملات در دو ساعت اول پس از ترور جان کندی به احترام او تعطیل شدند.

اما وال استریت فوراً به سراغ اصلاح فعالیت‌های اولیۀ خود رفت و بازار تمام زیان‌های خود را دقیقاً چند روز بعد جبران کرد. توسعۀ بازار تقریباً به مدت سه سال و اندی ادامه یافت.

در آغاز سال 1966 اقتصاد قدرتمند بود. نرخ بیکاری فقط 4% بود و شرکتها در تکاپو بودند تا سفارشات معوقۀ زیادی که در مورد کالاها وجود داشت را برطرف سازند. اما زمانی که تورم شروع به بالا رفتن کرد، بانک مرکزی آمریکا با تحمیل شرایط سخت اعتباری به این پدیده واکنش نشان داد. این حرکت فدرال رزرو بیش از حد محدودکننده بود و یک مضیقۀ اعتباری سخت به همه تحمیل کرده بود. شاخص S&P500 از فوریه تا اکتبر 1966 تا مقدار 22% سقوط کرد.

وال استریت پس از اینکه رئیس جهمور جان اف.کندی در سال 1963 ترور شد، به سراغ اصلاح فعالیت‌های اولیۀ خود رفت.

1966 تا 1968: سالهای پرتکاپو

بازار گاوی اواسط دهۀ 1960 که دقیقاً دو سال به طول انجامید، کوتاه‌ترین بازار خرسی در تاریخ آمریکای مدرن بوده است. اما شاخص S&P500 همچنان طوری مدیریت می‌شد که تقریباً تا 50% در طول مدت بول رانینگ صعود کرد. بازار سهام تا حدی به کمک یک بازار کار قدرتمند رونق گرفته بود. در اواخر 1968، نرخ بیکاری دقیقاً معادل با 3.4% بود. البته در این دوره شاهد تحولات اجتماعی و سیاسی نیز بوده‌ایم.

سال 1968 به خاطر جنگ ویتنام یک نقطۀ عطف در تاریخ آمریکا به شمار می‌آید، زمانی که ویتنامی‌های شمالی یک حملۀ غافلگیرکننده به نام حملۀ عید تت به راه انداختند. مارتین لوتر کینگ جونیور و رابرت کندی ترور شدند و در نوامبر همان سال ریچارد نیکسون در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد. بی‌ثباتی همراه با اقتصاد ضعیف و تورم بالا باعث به وجود آمدن یک بازار خرسی جزئی شده بود. شاخص S&P500 از نوامبر 1968 تا می 1970 تا 36% سقوط کرد.

اواخر دهۀ 1960 یک دوران پرخروش بوده است. اعتراضاتی که علیه جنگ ویتنام به پا شده بود و ترورهای مارتین لوتر کینگ جونیور و رابرت کندی از نقاط عطف این دوران به شمار می‌آیند. اما بازار سهام آمریکا به هر طریقی که می‌شد، سودهای کلانی به جیب زد.

1970 تا 1973: سرمایه‌گذاران، Nifty Fifty (نیفتی فیفتی) را خریداری کردند

شرکت‌های مک‌دونالدز، آی‌بی‌اِم و دیزنی به بازار سهام آمریکا کمک کردند تا در اوایل دهۀ 1970 به نقاط اوج جدیدی برسد. سرمایه‌گذاران به سمت Nifty Fifty که گروهی از بزرگترین شرکتهای آمریکایی به سرعت در حال رشد بود، هجوم آوردند. در این بازار گاوی، شاخص S&P500 به بهره‌های سالانۀ کلانی که به طور متوسط بیش از 23% بودند، دست پیدا کرده بود. اما این جنون سرانجام به پایان رسید. ارزش‌گذاری سهام‌های Nifty Fifty مانند پولاروید و مک‌دونالدز آنقدر نوسان داشتند که به شرایط ناپایدار رسیدند.

در ژانویۀ 1973، رئیس جمهور نیکسون سه فاز از طرح اقتصادی خود را اعلام کرد که شامل حقوق بیکاری، کنترل قیمت و اجاره بها بود و این موارد را در همان سال‌های نخست ریاست جمهوری خود پیاده کرد. هر چند که نیکسون از کسب و کارها و کارگران خواسته بود تا داوطلبانه از دستورالعمل‌های ارائه شده پیروی کنند، ولی آنها از این فرصت استفاده کردند و قیمت‌ها را افزایش دادند و شروط خود در مورد دستمزدها را نیز اعلام نمودند. تورم مهارگسیخته ادامه یافت. شاخص S&P500 از ژانویۀ 1973 تا اکتبر 1974 تا 48% سقوط کرد.

شرکت‌هایی مانند مک‌دونالدز، آی‌بی‌اِم و دیزنی- که بخشی از گروهی از سهام‌ها با رشد فزاینده به نام Nifty Fifty بودند، سهام‌های آمریکا را در اوایل دهۀ 1970 به نقاط اوج جدیدی رساندند.

1974 تا 1980: یک بازار گاوی متعادل

بازار سهام در این بازار گاوی که از سال 1974 تا 1980 به وجود آمده بود، چندان موفق نبود. متوسط بازدهی‌های سالانۀ S&P500 فقط 14% بود و این دوران ضعیف‌ترین دوران مدرن به شمار می‌آید زیرا سرمایه‌گذاران با بحران نفت دهۀ 1970 دست و پنجه نرم می‌کردند.

در بحبوحۀ تورم دورقمی، رئیس فدرال رزرو، پائول والکر، به سرعت نرخ‌های بهره را تا 20% در اوایل دهۀ 1980 افزایش داد. هرچند که این استراتژی که به شوک والکری معروف است در افزایش قیمت‌های سست‌مهار موفق بوده است، ولی وام دادن و کنترل قیمت‌ها در طی رکود، کار پرهزینه‌تری بوده است. شاخص S&P500 از نوامبر 1980 تا اگوست 1982 تا 27% سقوط کرد.

بازار سهام در اواسط دهۀ 1970 رونق گرفته بود، حتی زمانی که اقتصاد آمریکا با قیمت‌های بالای نفت و تورم مهارگسیخته دست و پنجه نرم می‌کرد. صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها شایع شده بود، زیرا قیمت بنزین برای اولین بار در تاریخ آمریکا به 1 دلار به ازای هر گالن افزایش یافته بود.

1982 تا 1987: اقتصاد ریگانی

پس از اینکه والکر تورم را مهار کرد، رئیس جمهور رونالد ریگان مالیات‌ها را کاهش داد و بازار سهام را به اوج خود رساند. بازار S&P500 رونق گرفت و متوسط بازدهی سالانۀ آن به تقریباً 27% رسید- که این بهترین بازدهی سالانه از زمان رکود بزرگ تا آن تاریخ بود. و نرخ بیکاری به کمتر از 6% رسید که این رقم پایین‌تر از ماکزیمم نرخ بیکاری تقریباً 11 درصدی بود. اما بازار گاوی در یک چشم بر هم زدن سقوط کرد؛ یعنی زمانی که شاخص داو جونز به سقوط قابل توجه 22.6 درصدی در نوزدهم اکتبر 1987رسید؛ روزی که اکنون به دوشنبۀ سیاه معروف شده است.

در آن سال‌ها تجارت‌های مبتنی بر عصر کامپیوتر که هنوز هم تقریباً جدید است تا حدی رونق گرفته بود. بازار خرسی بیش از حد کوتاه بود و فقط سه ماه طول کشید. هرچندکه شاخص S&P500 از اواخر اگوست تا اوایل دسامبر تقریباً تا 34% سقوط کرده بود، ولی با رشد مثبت در آن سال به پایان رسید.

دهۀ 1980 یک دورۀ خوب برای بازار سهام آمریکا بود، زیرا سرمایه‌گذاران از کاهش مالیات‌هایی که توسط رئیس جمهور رونالد ریگان تصویب شده بودند، استقبال کردند.

1987 تا 1990: بازگشت دوشنبۀ سیاه

پس از اینکه ثابت شد که تاریک‌ترین روز وال استریت یک نقطۀ روشن برای سهام‌ها بوده است، شاخص S&P500 از دسامبر 1987 تا جولای 1990 تا 65% افزایش یافت و این نشان دهندۀ دومین بازار گاوی کوتاه مدت در عصر مدرن و قبل از وقوع یک رکود اقتصادی دیگر بود. ایالات متحدۀ آمریکا در جولای 1990 زمانی که قیمت نفت پس از حملۀ عراق به کویت به بیش از دوبرابر افزایش یافته بود، وارد رکود خفیف شد.

شاخص S&P500 از جولای تا اکتبر 1990 تا 19.9% سقوط کرد و باعث به وجود آمدن بازار خرسی حاشیه‌ای شد، زیرا فقط تا کمتر از 20% سقوط کرده بود.

در یکی از نمایشی‌ترین روزهای تاریخ وال استریت، قیمت سهام‌ها در نوزدهم اکتبر 1987 تا بیش از 20% سقوط کرد. اما این یک نقطۀ روشن در بازار سهام بود.

1990 تا 2000: دهۀ 90 پرهیاهو

پایان جنگ سرد و ظهور عصر اینترنت به عصری از رونق‌های متعدد اقتصادی ختم شد. شاخص S&P500 در این دهه ناگهان به بیش از 400% رسید و با رشد اقتصادی جدی و تورم پایدار به بیش از این رقم این افزایش یافت. این بازار قدرتمندترین بازار خرسی تا به امروز بوده است. ایالات متحدۀ آمریکا طولانی‌ترین دورۀ رشد اقتصادی بی‌وقفه را در تاریخ مدرن خود تجربه کرد. سرمایه‌گذاران که به پتانسیل بالای اینترنت پی برده بودند، بدون هیچ گونه ترس و واهمه‌ای به سمت خرید سهام شرکت‌های دات‌کامی هجوم آوردند که رئیس فدرال رزرو، آلن گرینسپن، از این پدیده با نام “فراوانی غیرمنطقی” یاد کرده است.

در نهایت، حتی اصول اساسی کسب و کار نیز دیگر قادر به توجیه قیمت‌های پوچ و بی معنی سهام‌ها نبودند. بسیاری از این شرکت‌ها مانند پتس.کام ورشکست شدند. شاخص S&P500 از مارس 2000 تا اکتبر 2002 تا 49% سقوط کرد.

اولین شرکتهای تکنولوژیک مانند مایکروسافت در دهۀ 1990 رونق پیدا کردند و باعث شد بازار سهام به بهره‌های کلانی دست پیدا کند.

2002 تا 2007: رونق مسکن

بازار گاوی اواسط دهۀ 2000 میلادی بذرهای سقوط بازار سهامی را کشت که بعدها در این دهه رخ داد. علاوه بر پایین بودن نرخ‌های بهرۀ فدرال رزروی که توسط آلن گرینسپن هدایت می‌شد و استفاده از اهرم مالی افراط‌گونه یکی دیگر از مشخصه‌های این دورۀ زمانی است. وام‌های درجه دوم اکثر آمریکایی‌ها را قادر می‌ساخت تا خانه‌هایی بدون پیش پرداخت و با نرخ‌های بهرۀ اولیه اندک در کوتاه مدت خریداری کنند. بازار املاک و مستغلات رونق گرفت و افزایش ارزش خانه‌ها باعث شده بود که آمریکایی‌ها با ولع پول خرج کنند. قیمت سهام‌ها از اکتبر 2002 تا 2007 تا 102% افزایش یافته بود. اما وال استریت ریسک‌های پرخطری را انجام داد که در نهایت هم نتیجۀ عکس گرفت.

وقتی که قیمت مسکن شروع به تنزل کرد، قرض گیرندگان همگی در پرداخت بدهی خود کوتاهی می‌کردند. بانکهای سرمایه‌گذاری مانند بیر استیرنز و برادران لمن که از بدهی‌های پرریسکی برخوردار بودند از زیان‌های کلانی رنج می‌بردند و در نهایت هم ورشکست شدند.

عمیق‌ترین بحران مالی و رکود اقتصادی پس از رکود بزرگ در این دوران رخ داد و شاخص S&P500 از اکتبر 2007 تا مارس 2009 تا تقریباً 57% سقوط کرد.

احداث خانه‌های جدید در اولین دهه‌های این قرن رونق گرفت و موجب رونق بازار سهام و اقتصاد آمریکا شد.

از 2009 تا امروز: احیای اقتصادی طولانی مدت و آهسته

احیای اقتصادی پس از رکود بزرگ در حال حاضر طولانی‌ترین بازار گاوی در تاریخ آمریکا به شمار می‌آید و مهم نیست چه وقت به پایان می‌رسد. بیش از یک دهه است که رونق بازار از طریق رشد اقتصادی آهسته ولی پایدار، سودهای شرکتی بی‌سابقه و نرخ‌های بهرۀ پایین و بی‌سابقه، استمرار یافته است.

بازار گاوی پس از اینکه از چند تجربۀ تقریباً مرگبار جان سالم به در برد، نسبت به شرایط بحران خود تا چهار برابر رشد داشته است. ظهور تکنولوژی‌های مدرن همراه با ظهور اپل، آمازون، گوگل و مایکروسافت به عنوان با ارزش‌ترین شرکتهای آمریکایی، رکوردشکنی افزایش قیمت‌ها را دو چندان کرده است.

مردی که در حال امتحان کردن بازی واقعیت مجازی داخل یک گنبد با تصویر 360 درجه است. سهام شرکت‌های تکنولوژیک، دارای نقش قدرتمندی در طولانی‌ترین بازار گاوی تاریخ آمریکا هستند.

• شاخص راسل 2000 چیست؟
• فارکس چیست؟
• بازار نزدک چیست؟همه چیز در مورد بازار سهام و شاخص Nasdaq
• میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) چیست؟

منبع